Krizi Çerezle mi Yeniyoruz?
Atıştırmak bazen çeşitli keyifli aktiviteleri süsler, keyfimize keyif katar ve bazen de keyifsiz anlarımızı renklendirir, çekilir kılar. Mutfağımızın bir dolabında hayatımıza eşlik etmek için bizi bekleyen bu küçük yiyecekler aslında ortalama bir Türk hanesi için yıl içinde hızlı tüketim ürünlerine harcanan tüm paranın %12’sini oluşturacak kadar büyük bir harcama kalemi!
Harcama payını artıran tek kategori kuruyemiş
2009 yılında Türkiye’de hanelerin atıştırmalık ürünlere harcadığı para geçen yıla kıyasla %10 artış gösterdi. Toplam hızlı tüketim ürünleri harcamasının aynı dönemde %9 arttığını düşünürsek atıştırmalık ürünlere biraz daha fazla para harcadığımızı söyleyebiliriz. Ancak bu artış atıştırmalık ürünlerin toplam harcamadan aldığı payı 2007 yılındaki seviyesine ulaştırmaya yetmedi.
Harcamanın 2009 yılında 2008’e kıyasla en çok artış gösterdiği atıştırmalık ürün kategorileri dondurma, puding, kuruyemiş, çikolata, kahvaltılık gevrekler, meyveli süt ve yoğurt oldu. Harcama ağırlığı ise hala sırasıyla kuruyemiş, bisküvi ve dondurmada bulunmakta. Bu kategoriler arasında harcama payını arttıran tek kategori ise kuruyemiş oldu.
Atıştırmalık ürünlere yapılan harcama 0-12 yaş arasında çocuğu bulunan hanelerde ortalamanın altında artış gösteriyor. Ortalamayı yukarıya çeken grup ise bu yaş grubunda çocuğu olmayan haneler: Artışın çocuklu hanelerde yüksek artış göstermemesine bağlı olarak şeker, krem çikolata gibi çocuklarla özdeşleşmiş olan kategorilerden ziyade kuruyemiş gibi daha genel tüketimi olan bir kategori ağırlığını arttırmakta.
Atıştırmalık harcamasında DE sosyo-ekonomik statü grubu haneler yıllar itibariyle giderek daha az paya sahip olmakta. Buna karşılık C2 ve AB grubu hanelerin harcamaya katkısı artış göstermekte. Coğrafi bölgelerin atıştırmalık harcaması kıyaslandığında 2009 yılında ortalama harcama artışını yükselten bölgenin Marmara Bölgesi olduğu görülüyor: Toplamda %10 artış gösteren atıştırmalık ürün harcaması Marmara Bölgesi’nde %16 artış gösterdi. Elbette bu artışta harcamanın %20 arttığı ve Marmara Bölgesi nüfusunun yaklaşık yarısını oluşturan İstanbul’un etkisi büyük.
Market ve Bakkallar atıştırmalık alışverişinde de pay kaybediyor
Özellikle batı bölgelerinde aylık alışverişlerin yapıldığı ana alışveriş kanalı olarak görülmekten ziyade sık sık ufak alışverişler için uğranan kanallar olan market ve bakkallar atıştırmalık ürün harcamasında daralmakta: Market ve bakkallar toplam hızlı tüketim ürünleri harcamasında da daralmakta ancak atıştırmalık ürünlerindeki daralmaları daha fazla oldu. Atıştırmalık ürünlerle özdeşleşmiş kanallar olan kuruyemişçiler de hanelerin atıştırmalık harcamasında daralmakta. Bu kanalların yerine zincirler, tekil süpermarketler ve indirim marketleri yüksek büyüme göstererek paylarını arttırdı.
Ulusal kanalların Tansaş hariç tümünde atıştırmalık ürünlere yapılan harcama yüksek artışlar gösterdi: Tansaş hızlı tüketim ürünlerine yapılan harcamada da diğer kanallara göre düşük harcama artışı göstermekte ancak atıştırmalık ürünlerdeki büyümesi daha da az oldu. Atıştırmalık ürün harcamasında ulusal kanallara arasında en yüksek pay hala Bim’de bulunuyor ve Bim aynı zamanda mağaza artışlarının etkisiyle genel olarak çok yüksek harcamaya artışı yakalamış olan Şok’tan sonra en yüksek ikinci artışı gösteren kanal oldu.
Atıştırmalık harcaması en yüksek olan yoğun kullanıcı grubu ortalamaya kıyasla %70 daha sık atıştırmalık alımı yapıyor ve her bir alımda %20 daha fazla para harcıyor. Bu alıcılarda Bim ve Kipa hariç tüm ulusal kanallar ortalama üzerinde paya sahip.